Over fysieke gevolgen door toedoen van hulpteugels is tegenwoordig al aardig wat info te vinden, maar hoe zit het met de emotionele consequenties? Steigeren is bijvoorbeeld een typisch voorbeeld van een negatieve uitkomst van hulpteugels; Ja, òòk als je rijdt met teugels die dit soort dingen juist zouden moeten voorkomen, trigger je precìes dat wat je niet wil.
​
Voor paarden is het kunnen uiten van hun emoties & gevoelens van levensbelang, net als voor ieder ander prooidier. Als we kijken naar de gemiddelde hulpteugel dan loopt deze behalve langs het hoofd, ook langs het borstgebied/tussen de voorbenen van het paard door. In dit gebied (het Keel- /Long gebied) wordt stress opgeslagen gebaseerd op gevoelens van schaamte en onderdrukking; het niet vrij kunnen bewegen zorgt er dus voor dat het paard niet alleen fysiek onderdrukt WORDT maar zich ook emotioneel onderdrukt VOELT.

​
​Bekijk ook onderstaande video waarin ik werk met Major, die met hardhandige hulpteugels werd gereden en daardoor (gedrags)problemen ontwikkelde:

Flooding wil zeggen dat het paard overprikkeld wordt, of al is. Er is sprake van overstimulatie door bijvoorbeeld veelvuldig of (te) lang gebruik van een object, oefening, verkeerde benadering, mishandeling of een combinatie van meerdere factoren. Flooding kan uiteindelijk leiden tot zaken als Learned Helplessness maar ook serieuze gedragsproblemen zoals steigeren of op hol slaan.
​

Cody is een typisch voorbeeld van een paard dat overprikkeld is. Deze Quarter Horse ruin komt uit Mexico en werd in een grote truck met een groep andere paarden vervoerd naar Californië, waar hij bijna helemaal kaal bij een opvang terechtkwam, op ca 15 jarige leeftijd. Door zijn geschiedenis als Trail/Packing Horse was hij wel beleerd onder het zadel, maar had hij altijd alleen de staart van zijn voorganger hoeven volgen en verder weinig tot geen interactie met mensen beleefd. Om hem de beste kans op een nieuw thuis te bieden wilde de eigenaars hem omscholen tot allround rijpaard en zo werd Cody mijn tweede trainingspaard in Amerika en uiteindelijk het (project)paard van mijn man.
​
De eigenaar van de opvang had al wat stappen met Cody doorlopen toen ik en daarna mijn man hem overnam, om te beginnen aan Parelli NH. Onder begeleiding van de eigenaar werkten ze verder aan grondwerk en uiteindelijk onder het zadel basistechnieken oefenen en integreren, zoals zelfstandig sturen. Dit alles was dus helemaal nieuw voor Cody en het duurde niet lang voor hij de eerste uitbarsting liet zien (video 1). Een teken dat hij zijn verhuizing, nieuwe thuis, eigenaars, ruiters en training nog niet goed verwerkt had. Ergens gingen we dus te snel!

*bekijk hieronder een korte compilatie van de training van Cody
Kijktijd: 2:10 minuten

Een mentaal/emotioneel overprikkeld paard kun je herkennen aan (een combinatie van) de volgende factoren:

• weinig/niet knipperen of anderszins een strakke blik
• niet actief orenspel
• snelle en plotselinge bewegingen zoals wegschieten
• schrikkerig gedrag
• stijve bewegingen, korte passen, stramme staartwortel
• niet in staat zijn kleine aanwijzingen op te volgen, of;
• extreem heftig reageren op kleine aanwijzingen
• niet bij de mens willen blijven/naar de uitgang rennen
• niet stil willen/kunnen staan
• opdringerig/pushy gedrag
• etc.

Bij Cody was er sprake van meerdere factoren. Zo wilde hij bijvoorbeeld wel relaxed stilstaan bij het poetsen en opzadelen, maar raakte hij helemaal in de stress als hij eenmaal in de rijbak of tijdens een buitenrit aan het werk was. Er was maar heel weinig voor nodig om Cody weer in zijn Anxiety Mindset te krijgen; dit is niet per sé goed of fout, maar een gemoedstoestand die Cody langzaam geadopteerd heeft als strategie om zichzelf te kunnen verdedigen. Nu hij echter veilig is en ook een eigen thuis verdiend, wordt het tijd om Cody te laten zien dat hij zich niet langer hoeft te verdedigen uit zelfbescherming; we laten hem tijdens het Rehabiliteren zien hoe hij beter om kan gaan met zijn emoties, druk en onverwachte situaties.
​

Doordat de eigenaar alleen volgens Parelli werkte (en met behoorlijk veel druk), nam ik Cody over om samen met mijn man te gaan werken aan zijn rehabilitatie. Zijn training stond in het teken van stress loslaten, beter omgaan met spanning en vanuit ontspanning leren nadenken in plaats van reageren. Door eerst de threshold van het paard te bepalen, de reactie te observeren en het vermogen om stress af te vloeien te observeren/scoren en vervolgens onder de emotionele grens te blijven werken, kun je dingen als Flooding goed voorkomen en verhelpen.  

Het is dus niet de bedoeling om stressvolle situaties uit de weg te gaan, of constant met (te) weinig druk te werken: als je uiteindelijk ècht aan het werk wil met je paard ontkom je er niet aan de druk uiteindelijk weer op te voeren. Stapsgewijs en Ontspanning zijn hier key factors en de bouwstenen die zorgen voor een zelfverzekerd paard.


​
​*bekijk in de video hieronder over hoe we werken aan Cody's Separation Anxiety (een veel voorkomend probleem dat hoort bij het spectrum van Equine Anxiety):
​Kijktijd: 10:08 minuten

Een mentaal overprikkeld paard ziet er dus niet altijd hetzelfde uit. Dit belicht opnieuw het belang van leren Observeren (1 van de vaardigheden die je naar mijn mening haast perfect moet beheersen om dit soort paarden correct te kunnen trainen).

Een veelgemaakte fout gebeurd bijvoorbeeld tijdens het (systematisch) desensibiliseren, in Nederland noemen we dit in de volksmond ook wel 'Schriktraining'. Mensen raken enthousiast en willen zo snel mogelijk hun paard over, of onder dat zeil krijgen, zonder rekening te houden met en respect te hebben voor de threshold en het leerproces van elk individueel paard. Over deze grenzen heen gaan is dus zo gebeurd, met gevolgen als schrikachtige, nerveuze, agressieve of mentaal in zichzelf gekeerde paarden. Vooral het laatste geval is een typisch voorbeeld; men denkt dat het paard de oefening volledig begrijpt en accepteert, want hij staat immers netjes stil. Dit kan echter ook een indicatie zijn dat het paard in de Freeze of Fight mode is gegaan. Belangrijk is dus dat je let op zowel de kleine, marginale verschillen in gemoedstoestand (emotioneel) als het algehele plaatje, zoals het bewaken van de threshold en reacties op het opvoeren en wegnemen van druk. Geef het zenuwstelsel de tijd om nieuwe patronen en bijbehorende gedragingen te ontwikkelen.

*Bekijk in de video hieronder hoe ik werk met Arabische ruin Echo: tijdens zijn Systematic Desensitization sessie blijft hij alert naar een nieuw paard verderop kijken, maar is hij niet gespannen en blijft mentaal responsive: een voorbeeld van hoe Desensibiliseren eruit kan zien:
​Kijktijd: 0:42 minuten

Dit heeft te maken met bewustzijnsvernauwing: wanneer een prooidier zoals een paard ontspannen is, zal het in staat zijn om externe informatie volledig te verwerken. Is er echter sprake van stress, dan zal het paard zijn aandacht richten op de oorzaak van deze stress; een instinctieve 'setting' die bij ieder paard aanwezig is, zodat ze snel kunnen reageren op dreigingen en op die manier  zichzelf in leven houden. Het paard kiest er dus niet bewust voor om ons en onze training te negeren om die enge plastic zak (bijvoorbeeld) in de gaten te houden/van dichtbij te bekijken/ervan weg te rennen; dit is een diepgeworteld en instinctief reactievermogen en beschermingsmechanisme.

Is het paard niet in staat om weg te komen van een externe factor die stress triggert (zoals angst of boosheid), dan geeft het zich volledig over aan de stimulus (Fawn/Freeze Modus). Het paard raakt mentaal in zichzelf gekeerd en gaat disassociaten om emotioneel maar niet te hoeven dealen met deze prikkels. Hij sluit zich steeds meer en verder af voor externe factoren, zoals de alledaagse geluiden, bewegingen en training in zijn omgeving. Het paard lijkt gewillig, maar is niets anders dan een zombie.

Dit soort paarden schrikken 'vanuit het niets' (tussen haakjes want het is altijd een opstapeling en gebeurt nooit zomaar!) op bijvoorbeeld buitenrit of gewoon in de bak. Dit kan komen door een nieuwe externe stimulus die het paard uit zijn beschermende, mentale cocon haalt en zich daardoor helemaal kapot schrikt. Of het paard begint fysiek problemen te ondervinden (naar aanleiding van een enorm gespannen en afgesloten emotionele gemoedstoestand) en reageert uit ongemak zoals pijn.


Het is dus belangrijk om altijd te beginnen met het paard leren openstellen voor en beter omgaan met heftige emoties. Dit kun je heel goed doen door middel van een Equine Emotion Regulation (EER) sessie, maar ook bepaalde onderdelen van de 7 Games van Parelli NH kun je prima toepassen op mentaal overgestimuleerde paarden.



*Bekijk in de video hieronder hoe rustig en relaxed Aysha omgaat met het zeil. Observeer haar facial expression, ademhaling, orenspel en fysieke staat;

Een nerveus/anxious paard over zijn (gegronde!) angsten heen helpen is ontzettend mooi en dankbaar werk. Met bovenstaande in acht genomen kun je stapsgewijs al veel problemen verhelpen en zelfs voorkomen, hieronder vind je een aantal oefeningen die ik toepas op paarden die erg nerveus zijn, mentaal overgestimuleerd of in zichzelf gekeerd;

• Equine Emotion Regulation
• Friendly Game
• Porcupine Game
• Driving Game
• Conscious Handling
• Figure 8
• Cloverleaf Pattern
• Pole Bending
• Lange Lijnen
• Sideways
• Ground Tying
• Systematic Desensitization
• Collision Avoidance

Observeer tijdens je training niet alleen waar de grenzen van elk individueel paard liggen, maar ook hoe (heftig) ze reageren op het opvoeren van druk en stress en hoe (snel) ze in staat zijn om deze stress weer af te vloeien. Wellicht is er meer spanning aanwezig bij bepaalde mensen/objecten of tijdens bepaalde situaties.

Ga geduldig te werk terwijl je het paard 'set up for succes'; je maakt het hem/haar zo gemakkelijk mogelijk, waardoor het juiste antwoord voor de hand ligt en het paard mentaal en emotioneel meer en meer uit zijn schulp durft te kruipen.

Zorg voor impeccable timing! Als je werkt met paarden houd je altijd rekening met de Three Second Window. Dit houdt in dat je 3 seconden de tijd hebt om te reageren op iets wat het paard doet, ben je te laat dan gaat je redirection of aansturing verloren en snapt het paard niet wat je bedoelt. 


Wees waakzaam dat je zaken niet gaat vermenselijken door te snel vooruit te willen, je training uit te bouwen, paarden zomaar 'agressief' of 'dominant' te noemen, etc. Wat wij van het gedrag van het paard vinden is eigenlijk helemaal niet belangrijk en doet er voor zowel ons, als het paard zelf absoluut niet toe. Wat er wèl toe doet, is hoe (goed) wij in staat zijn om hiermee om te gaan, te beginnen met het kunnen onderscheiden van gedrag (wat het paard uit zelfbescherming laat zien) en emotie (de onderliggende gemoedstoestand).

Paarden zijn energetisch enorm sterke wezens die met 4 benen sterk in contact met Moeder Aarde staan en door hun enorm grote hartcentrum echte Forces of Nature zijn. Wanneer ze energetisch/emotioneel/fysiek uit balans raken heb je logischerwijs dus te maken met een enorme kracht die als ongeregeld projectiel door de round pen of bak kan gaan; ook dit is geheel normaal.


Set yourself up for succes door voor aanvang van de training op te sommen/noemen hoe je de training vorm gaat geven, te beginnen met een Assessment om het paard te leren kennen voor je echt begint met trainen: wel zo respectvol naar het paard toe, want zo kunnen jullie elkaar emotioneel en energetisch alvast 'de hand schudden' en even communiceren.
​
Alles begint met partnerschap.

Na wat gekke sprongen en sprintjes voelde Whiskey2 zich duidelijk beter, de energie behandelingen zorgden ervoor dat zijn stress afnam waardoor er weer voldoende bloed naar de maagwand kon stromen en hij zijn eetlust weer terugkreeg. Met de Relax Compositum tinctuur kon ik zijn defensiviteit beetje bij beetje af laten zakken, wat zorgde voor emotionele ontspanning en het in staat zijn van het opslaan en verwerken van nieuwe informatie. 

Whiskey2 is vervolgens herstart onder het zadel en geadopteerd door een liefdevol stel dat kort daarna getrouwd is; Whiskey was onderdeel van de bruiloft!
​

Emotional Development, Process Training & Co-Regulatie met 3 paarden tegelijk;

Maan (Arabier, schimmel) heeft grote moeite met Stress Releasen/het loslaten van spanning. Muis kwam zich snel bij ons voegen om steun te bieden, Ichi liep ook mee maar om een andere rol te vervullen.

Bekijk de tekst in de video voor meer uitleg en informatie

"Follow the Horse, Not the Method"

Maan en Muis spelen sinds anderhalve week dagelijks met elkaar: Na de ochtendronde leven ze zich samen uit, waarna ze samen naar de weide lopen. In de loop van de dag zie ik ze regelmatig/steeds vaker ook op de wei of over de track rennen en spelen.

Maan zoekt na zijn trainingen met mij -en vooral als die wat emotioneel of moeilijk was- direct steun bij Muis. Ze zoeken elkaar dan direct op om even te spelen en 'klungelen', waarna ik Maan nog dieper zie ontspannen en elke dag speelser zie worden in de kudde.

Gisteren gebeurde er weer iets bijzonders (vind ik ): Maan bracht ik na het bekappen weer naar het land, waarna hij direct de paddock in stapte waar Gupsy en Ichi stonden te eten. Nu zorg ik er altijd voor dat paarden okee zijn voor ik ze terug de wei in breng, maar Maan heeft grote moeite met 100% en diepere ontspanning (waardoor hij hier in training is) en neemt toch een restje mee.
Ichi (Paint merrie) is extreem gevoelig en merkt alle veranderingen op, dus ook als Maan nog wat onzeker/gespannen de paddock in komt. Haar reactie was pittig en duidelijk: ze wilde Maan niet in de buurt hebben. Gupsy zag het gebeuren en deed iets ongelooflijk lief en bijzonder: hij liep weg uit de paddock, de track op, om Muis te halen. Die stapte al naar Maan maar Gupsy spoorde aan tot draven tot ze elkaar gevonden hadden en sloot zich vervolgens weer aan bij Ichi in de paddock.


Maan kon weer spelenderwijs afvloeien met Muis waarna ze ook de paddocks in liepen om te eten. De rust was weer teruggekeerd!

​

​Love,

Zoë van Mourik | Equine Trauma & Behavior Specialist
​
​www.zoevanmourik.com & www.houseofhorsemanship.nl